Ο γραμματικός χρόνος
και τα γεγονότα
Ο γραμματικός χρόνος παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο συμβολίζουμε στη γλώσσα μας -με τη βοήθεια των ρημάτων κυρίως- την αντίληψη μας για τον χρόνο και τη διάρκεια των γεγονότων.
Η αίσθηση που έχουμε για τον χρόνο αποδίδεται σχηματικά στην εικόνα 1.
Το μέλλον βρίσκεται μπροστά μας· κατευθυνόμαστε προς αυτό ή μας πλησιάζει. Θυμηθείτε τις μεταφορές της κίνησης και του προοροσμού.
• Έχεις όλο το μέλλον μπροστά σου.
• Ευτυχία είναι αυτό που περιμένουμε να έρθει.
Το παρελθόν βρίσκεται πίσω μας και απομακρύνεται από μας ή απομακρυνόμαστε εμείς απ’ αυτό.
• Μην κοιτάς πίσω στα περασμένα.
• Ξέχνα τα παλιά· πάνε, πέρασαν.
Και το παρόν; Αν ακολουθήσουμε κατά γράμμα τη μαθηματική αντίληψη για τον χρόνο, θα πρέπει να πούμε ότι "το παρόν είναι μια στιγμή που φεύγει και γίνεται παρελθόν πριν προλάβουμε να τη συνειδητοποιήσουμε".
Επειδή όμως δεν είμαστε… χρονόμετρα ακριβείας αλλά όντα που έχουν συνείδηση του χρόνου, δεν αντιμετωπίζουμε το παρόν σαν το φλας μιας φωτογραφικής μηχανής που ανάβει ξαφνικά και αμέσως χάνεται.
Το αντιμετωπίζουμε σαν μια περιοχή του χρόνου, της οποίας το εύρος και η διάρκεια εξαρτώνται από το πώς αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε το γεγονός ή τα γεγονότα που κάθε φορά περιγράφουμε.
Δείτε τα σχήματα 1 α και 1 β . Όταν λέμε:
• Ο διαιτητής αυτή τη στιγμή σφυρίζει τη λήξη του αγώνα
η πραγματική διάρκεια του σφυρίγματος δεν ξεπερνά τα 3 ή 4 δευτερόλεπτα
Όταν όμως λέμε:
• Η Στέλλα τώρα ταξιδεύει για το Λονδίνο.
Τα ταξίδι διαρκεί περίπου 3,5 ώρες.
Και τα δύο γεγονότα (σφυρίζει, ταξιδεύει) συμβαίνουν τώρα που μιλάμε --στο παρόν.
Με άλλα λόγια, στον γραμματικό χρόνο, το παρόν δεν αντιπροσωπεύει μια περιοχή με αυστηρά καθορισμένη χρονική διάρκεια.
Θα λέγαμε ότι "συστέλλεται" ή "διαστέλλεται" ανάλογα με τη διάρκεια τού γεγονότος που παρουσιάζουμε και την αντίληψή μας γι' αυτό.
