Θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε πολυδιάστατη λεξική κατηγορία, που περιέχει συμπυκνωμένες πολλές "πληροφορίες" τις οποίες αξιοποιούμε στον προφορικό και τον γραπτό μας λόγο, πριν ακόμη γνωρίσουμε την ορολογία της Γραμματικής.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το ρήμα "έφερνες" (του ρήματος "φέρνω") χωρίς καμιά άλλη λέξη πριν ή μετά από αυτό. Ας υποθέσουμε πως είναι η μοναδική λέξη που διασώθηκε από ένα χειρόγραφο ή από ένα βιβλίο...
Ποιες "πληροφορίες" μπορούμε να αντλήσουμε;
1. Πρόκειται για ρήμα σε χρόνο παρελθοντικό.
2. Ο χρόνος λέγεται Παρατατικός.
3. Το ρήμα παρουσιάζει μια δραστηριότητα.
4. Η δραστηριότητα αυτή συνέβαινε συνεχώς στο παρελθόν.
5. Πρόκειται για ρήμα ενεργητικής διάθεσης.
6. Το ρήμα είναι μεταβατικό.
7. Αυτή η δραστηριότητα έχει έναν δράστη-Υποκείμενο. (Όχι δύο ή περισσότερους).
8. Υποκείμενο-δράστης είναι το β΄ πρόσωπο της προσωπικής αντωνυμίας "εσύ".
9. Έχει επίσης έναν δέκτη-αντικείμενο (τον οποίο αγνοούμε): "έφερνες κάτι".
Το ρήμα: η θαυμαστή πυκνότητα
Από όσα διαβάσατε μέχρι τώρα για το ρήμα, θα διαπιστώσατε ίσως ότι αποτελεί μια σύνθετη κατηγορία λέξεων (λεξική κατηγορία ή μέρος του λόγου).
Παραλείπουμε άλλου είδους γραμματικές πληροφορίες ή γραμματικές κατηγορίες (όπως η συζυγία στην οποία ανήκει το ρήμα, η αύξηση που δέχεται κτλ) που δεν είναι απαραίτητες για να αντιληφθούμε τη δραστηριότητα ή για να σχηματοποιήσουμε την εμπειρία μας γι' αυτήν.
Έχουμε λοιπόν στη διάθεσή μας τουλάχιστον αυτές τις εννέα (9) "πληροφορίες" χρησιμοποιώντας ένα και μόνο ρήμα. Μία μόνο λέξη.
Αυτή τη θαυμαστή πυκνότητα θα τη ζήλευαν ακόμη και οι μαθηματικοί ή οι φυσικοί που προσπαθούν να επινοήσουν μαθηματικά εργαλεία για να ερμηνεύσουν σύνθετα φυσικά ή κοινωνικά φαινόμενα.
Ίσως μόνον οι πίνακες (matrices) και οι τανυστές (tensors) πλησιάζουν (χωρίς πάντα να φτάνουν) σε πολυπλοκότητα --αλλά κυρίως σε ποιότητα-- τον γνωστικό πλούτο που αποδίδουμε γράφοντας ή διαβάζοντας ένα ρήμα!
Γι' αυτό και δεν τοποθετήσαμε χωρίς λόγο τη λέξη "πληροφορίες" μέσα σε εισαγωγικά.
Τα εννέα (9) σημεία που εντοπίσαμε αποτελούν αντιληπτικά μέσα με τα οποία έχουμε τη δυνατότητα:
• Να σχηματοποιούμε με τη σκέψη τις δραστηριότητές μας
• Να προσδίδουμε σ' αυτές την προσωπική οπτική μας γωνία
• Να οργανώνουμε τη μνήμη μας
• Να αφηγούμαστε γεγονότα
• Να περιγράφουμε καταστάσεις
• Να αφήνουμε το επικοινωνιακό μας αποτύπωμα σε μια συζήτηση
• Να μιλάμε για τον εαυτό μας
• Να δημιουργούμε τον κόσμο μας
